Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego (ZPKWW) od 1 sierpnia 2009 roku stanowi wojewódzką samorządową jednostkę organizacyjną, finansowaną z budżetu państwa i budżetu samorządu województwa wielkopolskiego.
W zakresie ochrony przyrody i edukacji Zespół Parków korzysta również z dofinansowania ze źródeł zewnętrznych, w tym przede wszystkim ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu.
Zespół Parków wykonuje zadania samorządu województwa wielkopolskiego w zakresie praw i obowiązków określonych przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2134 z późn. zm.).
Prawne podstawy funkcjonowania Zespołu Parków tworzą:
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
- zarządzenie Nr 11/99 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 25 stycznia 1999 r. w sprawie powołania Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu zmienione zarządzeniem Nr 95/2006 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 30 czerwca 2006 r.;
- statut, wprowadzony na mocy uchwały Nr XIX/348/20 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 18 maja 2020 roku w sprawie nadania statutu Zespołowi Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego;
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego zarządza czternastoma parkami krajobrazowymi w Wielkopolsce. Chroni na ich obszarze przyrodę oraz krajobraz. Tworzymy także obszary chronionego krajobrazu w granicach województwa wielkopolskiego. Zajmujemy się opiniowaniem dokumentów, takich jak projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy, na terenie parków krajobrazowych. Projektujemy również plany ochrony oraz realizujemy działania polegające na czynnej ochronie przyrody na obszarach parków krajobrazowych. Tworzymy między innymi aleje śródpolne czy budujemy pływające platformy dla ptaków wodnych. Zbieramy dane o siedliskach przyrodniczych, gatunkach chronionych, a także zabytkach kultury. Promujemy bezpieczną dla przyrody turystykę na terenie parków krajobrazowych. Prowadzimy rajdy terenowe, wyznaczamy ścieżki edukacyjne, a także wydajemy mapy i przewodniki. Edukujemy o przyrodzie w szkołach i wśród miejscowego społeczeństwa. Prowadzimy też dwa ośrodki edukacyjne, w Lądzie i w Chalinie. Organizujemy konkursy, wydajemy publikacje edukacyjne, bierzemy udział w wydarzeniach w terenie.
Czym różni się park krajobrazowy od parku narodowego?
Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. W parku narodowym panują ścisłe zasady i ograniczenia, między innymi zakaz zabudowy, połowu ryb, palenia ognisk czy wprowadzania psów na jego teren. Po terenie parku narodowego poruszać można się jedynie specjalnie wyznaczonymi szlakami.
Tymczasem z zasobów parku krajobrazowego można korzystać w sposób zrównoważony. Grunty leżące w granicach parku pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu. Na terenie parku krajobrazowego można mieszkać, pracować czy wypoczywać. Działalność człowieka jest tu ograniczona, ale nie zakazana.
Czy w parku krajobrazowym obowiązuje zakaz zabudowy?
W parku krajobrazowym można wprowadzić zakaz zabudowy w odległości 100 m od naturalnych cieków oraz zbiorników wodnych, takich jak jeziora. Zakaz ten nie dotyczy jednak wydanych wcześniej warunków zabudowy, terenów przeznaczonych pod zabudowę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w gminach. Nie dotyczy on również przebudowy i rozbudowy już istniejących budynków. Zakaz ten pomaga chronić brzegi rzek i jezior przed lokalizowaną zbyt blisko zabudową, która ma niekorzystny wpływ na zachowanie ich walorów.
Czy na terenie parku krajobrazowego będzie można realizować inwestycje drogowe, budowę chodników czy kanalizacji?
Oczywiście. Wszystkie te inwestycje należą do grupy inwestycji celu publicznego, których nie dotyczą zakazy obowiązujące na terenie parku krajobrazowego.
Czy w parku krajobrazowym można prowadzić działalność gospodarczą
Oczywiście. Jedynym ograniczeniem w prowadzeniu działalności gospodarczej jest zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, takich jak np. instalacje do wyrobu niebezpiecznych substancji chemicznych, elektrownie, lotniska i inne wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Ograniczenia te nie dotyczą już wydanych decyzji administracyjnych oraz zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin.
Ponadto możliwa będzie realizacja przedsięwzięć, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obowiązkowe i przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrodę i krajobraz parku krajobrazowego.
Czy w parku krajobrazowym będą obowiązywać ograniczenia w rolnictwie? Czy będzie można nawozić własne grunty oraz zbudować budynki, takie jak obora czy kurnik?
Ograniczenia dotyczące rolniczego wykorzystania gruntów związane są jedynie z realizacją przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (patrz wyżej), wśród których znajdują się przedsięwzięcia związane z przemysłowym chowem i hodowlą zwierząt. Dopuszczone jest zarówno nawożenie własnych gruntów nawozami naturalnymi i sztucznymi, jak również rozbudowa gospodarstw o nowe budynki inwentarskie. Obowiązuje jednak ustawowy zakaz budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych i w zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej. (Dz.U.2022.0.916 t.j. – Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody)
Czy powstanie parku krajobrazowego ma wpływ na gospodarkę leśną?
Gospodarka leśna w granicach parków krajobrazowych prowadzona jest w oparciu o plany urządzenia lasu nadleśnictw, sporządzane na okres 10 lat, w których uwzględniane są ustalenia planów ochrony sporządzane dla parków krajobrazowych. Park krajobrazowy nie ogranicza zatem gospodarczego wykorzystania lasów.
Czy w parku krajobrazowym można wycinać drzewa?
Park krajobrazowy chroni zadrzewienia śródpolne, przydrożne i nadwodne. Na jego terenie obowiązuje zakaz ich likwidowania i niszczenia, jeżeli ich wycięcie nie wynika z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, wodnego czy budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych.
Zakaz nie dotyczy też drzew rosnących na obszarach przeznaczonych pod zabudowę w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz drzew i krzewów towarzyszących zabudowie, rosnących w ogrodach czy sadach oraz drzew należących do gatunków obcych.
Czy w parku krajobrazowym można zbierać grzyby i jagody oraz łowić ryby?
Utworzenie parku krajobrazowego nie wiąże się z wprowadzeniem zakazu zbioru roślin czy grzybów oraz połowu ryb. Wszystkie te czynności można wykonywać w dotychczasowy sposób, korzystając z lasów i łowisk na wcześniejszych zasadach.