Jak stworzyć idealne warunki do gniazdowania dla pszczół samotnic? – Poradnik Murarkowicza i parkowe DIY

Nasz krajobraz powoli zaczyna się zmieniać. Szarość minionej zimy zastępuje soczysta zieleń wiosny. Ten wiosenny kalejdoskop barw jest możliwy za sprawą roślin, które coraz śmielej wypuszczają kolejne pąki. Z nich następnie rozwiną się liście, a niedługo po nich zakwitną kwiaty, których zapach zadziała na zapylacze, niczym zielone światło na oczekających na Rondzie Rataje w Poznaniu kierowców. Na wiosnę jako jedne z pierwszych zapylaczy budzą się murarki ogrodowe. Pojawienie się tych wczesnowiosennych pszczół samotnic jest jednym z niezaprzeczalnych sygnałów, że w końcu nadeszła wiosna!

Nadeszła wiosna, a to oznacza, że rozpoczął się kolejny sezon wegetacyjny. Jego nieodzownym elementem są zapylacze, wsród których przewodzą pszczoły – fascynujące owady, których obserwacja jest naprawdę świetnym zajęciem. Zapylacze to grupa organizmów, której zawdzięczamy zapach kwitnących kwiatów czy możliwość smakowania soczystych owoców. W większości są to owady, a najwięcej zasług przypada pszczołom. Aby bezproblemowo je podglądać, warto pomóc dzikim zapylaczom „zamieszkać” w naszych ogrodach. Czy wiecie, że murarka ogrodowa, dzika pszczoła o łagodnej naturze, jest wdzięcznym obiektem do obserwacji i hodowli? Jej obserwacja jest naprawdę łatwa, mimo obaw, które mogą towarzyszyć temu zajęciu. Można to robić bezpiecznie. Ja jej tajemnice zgłębiam już od lat. To naprawdę łatwe i z chęcią pokażę Wam, w jaki sposób rozpocząć swoją przygodę z tym niezwykłym owadem. Przekonajcie się o tym razem ze mną!

Zapewne na początku przygody z murarką ogrodową w Waszych głowach zagościć może myśl: „Czy to bezpieczne?” Otóż tak. Murarka ogrodowa jest bardzo łagodną pszczołą –
nie broni swoich gniazd, dlatego nie powinna nas zaatakować. Zatem bez większego strachu, możemy zbliżyć się do niej na małą odległość, żeby się jej dokładnie przyjrzeć.

Murarki ogrodowe to owady o silnie owłosionym, rdzawym ciele, wielkością zbliżoną do pszczoły miodnej. Należą do pszczół samotnic, czyli owadów, których samice samodzielnie zakładają gniazda oraz oraz zaopatrują potomstwo w pokarm, bez pomocy innych osobników.

Murarka ogrodowa w świecie naukiznana jest pod łacińską nazwą Osmia bicornis. Z kolei jej polska nazwa rodzajowa „murarka” odnosi się do czynności wykonywanych przy budowaniu gniazd, czyli murowaniu. Pszczoła ta tworzy przegrody między komorami lęgowymi przy użyciu błota lub innych produktów „budowlanych”. Prace związane z budową gniazd ułatwiają jej silne żuwaczki.

Czy wiesz, że wśród pszczół możemy wyróżnić różne stopnie uspołecznienia? Od najbardziej prymitywnych pszczół samotnych, gromadnych i pod społecznych, przez niemal społeczne i półspołeczne do pszczół właściwie społecznych takich, jak np. pszczoła miodna.

Murarki są pszczołami chętnie gniazdującymi w szczelinach i pustych łodygach różnych gatunków roślin. Dlatego zanim przystąpimy do tworzenia miejsca gniazdowania w naszym ogrodzie, powinniśmy zadbać o odpowiedni materiał budulcowy. Takowym są rurki pozyskane ze zdrewniałych pędów trzciny pospolitej.

Zdjęcie przedstawia łan trzciny pospolitej. — Łany trzciny pospolitej są dobrym materiałem budulcowym gniazd murarki ogrodowej, fot. P. Janicki

Pozyskując trzcinę powinniśmy wybierać jak najgrubsze łodygi. Pamiętajmy oczywiście, by nie niszczyć mniejszych okolicznych roślin! Selektywne wycinanie grubych łodyg pozwoli nam zaoszczędzić sporo czasu w kolejnym etapie przygotowywania rurek, które wykorzystamy do zbudowania miejsca gniazdowania murarek. Następnie trzcinę trzeba oskórować, czyli zdjąć wierzchnie luźne warstwy liści aż do samego rdzenia. Zabieg ten pozwoli odsłonić wszystkie międzywęźla, a wiedza gdzie się one znajdują pozwoli wyciąć rurki optymalne. Same rurki najlepiej ciąć ostrym i prostym ostrzem. Przy niewielkich ilościach trzciny dobrze sprawi się nóż do tapet.

Wskazówka: Odradzam używania sekatora, gdyż podczas cięcia powoduje on pękanie ścian rurek.

Pęczki oskórowanej trzciny (na górze) i nieoskórowanej (na dole), fot. P. Janicki

Jakie rurki możena nazwać optymalnymi? Są to odcinki pędów trzciny o długości ok. 20 cm (+/- 5 cm) oraz 7–8 mm (+/- 2 mm) średnicy wewnętrznej, posiadające „kolanko” na jednym z końców. Okazuje się, że odpowiedni rozmiar rurki pozwala zachować równomierny rozkład płci potomstwa – murarki w zależności od dostępnego miejsca potrafią wskazać jakiej płci będzie potomstwo. W węższych i krótszych rurkach rozwija się więcej samców, natomiast w dłuższych i szerszych proporcja płci rozkłada się porównywalnie.

Wskazówka: Ważne aby „kolanko” nie znajdowało się pośrodku – ogranicza ono dostępne dla pszczół miejsce.

Rurki trzcinowe pocięte na 20 cm odcinki, fot. P. Janicki

Gotowe rurki można powiązać w pęczki i wyłożyć w odpowiednim miejscu, np. wykorzystując skrzynkę z wystającym do przodu daszkiem. Sam materiał gniazdowy dobrze jest umieścić pod lekkim kątem ku dołowi. Zabezpieczymy tym samym wloty rurek przed padającym deszczem. Liczba rurek nie ma znaczenia. Murarki chociaż są samotnicami chętnie zamieszkują w dużych skupiskach. Tak robiły od dawnych czasów, kiedy jeszcze zasiedlały m.in. dachy budynków krytych strzechą.

W przygotowaniu miejsc gniazdowania dla muraki można użyć również drewnianych, sezonowanych pieńków. Jeżeli wywiercimy w nich otwory o średnicy i długości podobnych do rozmiarów rurek, to murarki równie chętnie je zamieszkają. Należy pamiętać, że pieńków nie przewierca się na wylot!

Sześć pęczków rurek trzcinowych ustawionych w piramidę. — Gotowe pęczki rurek trzcinowych, fot. P. Janicki

Kiedy wystawić miejsca gniazdowania?

Aktywność murarek jest zależna od temperatury i zazwyczaj trwa się od połowy marca do połowy kwietnia. Niezależnie od tego, jakiego typu miejsce gniazdowania owadów postanowimy stworzyć, niezwykle ważna jest jego lokalizacja – zarówno kierunek, jak i miejsce ustawienia takiego „ula”. Murarki bez problemu budują gniazda zarówno na wysokości jednego, jak i trzech metrów, dlatego na takim poziomie powinniśmy zamocować nowe miejsce gniazdowania. Murarki, tak jak wszystkie pszczoły, to „dzieci słońca”. Ustawmy więc wloty gniazd w kierunku południowym, by zapewnić im jak największy dostęp światła i ciepła. Unikajmy miejsc wilgotnych i narażonych na silne podmuchy wiatru.

Tak przygotowany pszczeli zakątek na pewno spełni swoją funkcję i przypadnie do gustu zarówno murarkom ogrodowym, a… także Wam! Satysfakcja z obserwacji gwarantowana. Powodzenia!

Autor: Patryk Janicki

Część druga Poradnika murarkowicza

Murarka ogrodowa – dzika, lecz łagodna samotnica

Miejsce gniazdowania murarki w 3 krokach

Krok 1.

Krok 2.

Krok 3.

Kiedy wystawić miejsca gniazdowania?